Klokken(torens) in de provincie Groningen

Het klokkenbezit van de provincie Groningen bestaat uit ongeveer 400 luidklokken, zeven met de hand te bespelen beiaarden en ongeveer 25 automatisch spelende carillons. In de toren van Stedum hangt de oudste gedateerde klok (1300) van Nederland.

Bijzonder is het 12-gelui van de Groninger Martinitoren; Een gilde van klokkenluiders zorgt regelmatig voor luidingen. De beiaard van de Martinitoren telt 52 klokken. De zwaarste 3 klokken worden ook als luidklokken gebruikt.

Heiligerlee “Klokkengieterijmuseum;”
In een torentje in de tuin achter het museumgebouw bevindt zich een beiaard van 49 klokken, gegoten door Van Bergen. Zeventien klokken zijn in 1965 vervaardigd, één in 1967 en vijf grote alsmede de kleinste 26 in 1968. Met een elektromagnetisch bandspeelwerk wordt het automatisch spel gerealiseerd.

Geschiedenis:
Deze beiaard werd gegoten in opdracht van de bond van Mobilisatie-Invaliden. In 1969 werd ze voorlopig opgesteld in de tuin van de voorzitter van de bond, de heer Pieter de Boer, in Drachten. Na een korte periode in Aardenburg te hebben gestaan werd de beiaard in 1987 naar Heiligerlee overgebracht en opgesteld in de tuin van het zojuist gestichte Klokkengieterijmuseum.

Afbeeldingen en opschriften op de grootste klokken en plaquettes op de achtermuur van het museum brengen de oorsprong van het carillon in herinnering.

Brons

Brons is een verzamelnaam van kopertinlegeringen die reeds in de prehistorie (Bronstijd, 1700 – 700 voor Christus) bekend waren. De “spijs” die wordt gebruikt voor het gieten van luidklokken en carillonklokken bestaat uit 78% koper en 22% tin. De hardheid van de legering bereikt het maximum bij ongeveer 30% tin en neemt dan weer af. Brons kan heel goed gegoten worden en vindt een zeer uitgebreide toepassing. Brons bestaat slechts zelden uitsluitend uit koper en tin. Kleine hoeveelheden van andere metalen hebben dikwijls grote invloed op de eigenschappen, zoals bijvoorbeeld op de treksterkte, hardheid en bewerkbaarheid.
Het smeltpunt van tin ligt bij 236 graden en van koper bij 1083 graden Celsius. Tin (St=Stannum, atoomnummer 50 op het periodiek systeem) heeft een kookpunt van 2265 graden Celsius. Koper (Cu=Cuprum, atoomnummer 29 op het periodiek systeem) heeft een kookpunt van 2595 graden Celsius.
Messing is een geelkoper, legering van koper en zink (70 tot 80% koper).

Speeltrommel

Sinds april 2007 bezit het Klokkengieterijmuseum een werkende speeltrommel voor een carillon.

Deze speeltrommel kwam in ons bezit in deplorabele staat en werd geheel gerestaureerd door klokkengieter Simon Laudy uit Finsterwolde.

Het 12-kloks carillon, dat het geheel completeert, werd ook gegoten en gestemd door Simon Laudy.

De rondleider zal u de werking van de speeltrommel nauwkeurig kunnen uitleggen.

Ook zal de speeltrommel in werking worden gesteld en zal het klokkenspel een melodie laten horen.